Santa Anaren portada

Santa Anaren portada

Santa Anaren portada monumentala, duela gutxi zaharberritua, gurutzaduraren hegoaldeko besoan dago. Epistolaren nabearen lehen zatiaren eta Santiagoren kapera izandakoaren artean sartuta geratu zen, hiriaren babes-harresiaren eraginez. Sarbide hori itxi egin behar izan zen, eraikinaren arkitektura-arazoei aurre egiteko. 1962ko esku-hartzean agerian geratu zen berriro, baina kalte asko zituela, eta hori dela-eta zaila da iruditeriaren interpretazio ikonografiko osoa egitea. Parisko katedraleko San Teofiloren atarian –dotorezia handikoa eta goranzko efektuduna? erabilitako ereduari jarraitzen dio, baina, aditu batzuen arabera, badu loturarik, egiturari dagokionez, Espainiako beste katedral batzuetako atariekin ere .

Programa ikonografiko konplexua garatzen du bost arkibolten, tinpanoaren, ateburuaren eta ate-zangoen artean. Arkiboltetan era askotako gaiak daude irudikatuta, multzoari dinamismo eta naturaltasun handia ematen diotenak: Itun Zaharreko pertsonaiak, gai kristologikoak, aingeruak, irudi erlijiosoak, emakumezko santuen koruak eta Jesusen haurtzaroaren zikloa, Arabako eskultura gotiko monumentaleko osoena. Ateburuak bestelako tratamendua du; hainbat eszenak kalte handiak dituzte, eta nekez identifika daitezke. Familia Santuaren inguruko gaiekin loturik daudela ematen du, eta Kristoren giza izaera eta jainkozko izaera goraipatzea dute helburu. Tinpanoa ere oso hondatuta dago, eta Kristoren bataioaren eszena du buru; eszena horren adibide bakarra da Arabako gotiko osoan. Haren izaera sinbolikoak erreferentzia egin liezaioke iragateari; sakramentu horren bitartez neofitoak kristau-komunitatearen parte izateko jasaten duen aldaketa fisiko zein espiritualari. Portada hori ere Alfontso XI.aren errege-patronatuaren mende geratu zen, eta Erdi Aroko hiri-egituran txertatuta, non judutegiak izan baitzuen gero eta garrantzi handiagoa. Hori dela-eta, ezin da baztertu, Lucia Lahoz irakaslearen arabera, programa ikonografiko horren bidez biztanleria juduari keinu bat egin nahi izatea; eta horrek agerian uzten du, behin berriro, eraikinak bere hiri-ingurunearekin duen harreman estua.

Ate-zangoetan bi irudi daude alde banatan; horietako batzuk, identifikatzen zailak. 1563an, Mendebaldeko elizpearen ezkerreko portadara aldatu zituzten, eta 1967an egindako zaharberritze-lanetan jatorrizko lekuan jarri zituzten berriro. XV. mendearen hasierakoak dira, ustez.